Dynamika grupowa to proces, który charakteryzuje funkcjonowanie grupy. Zaczyna się on w momencie, w którym kilkoro ludzi spotyka się w tym samym miejscu, ponieważ mają wspólny cel. Indywidualne cele i postanowienia powinny jednak wychodzić od poszczególnych uczestników. Nie należy ich narzucać z góry.
Rozpoczynając kurs językowy jego uczestnicy w sposób świadomy (bądź nie) mają obrany (narzucony?) cel. Dobrze, by przed rozpoczęciem kursu został on czytelnie zdefiniowany. Jasno określony cel kursu językowego jest bowiem czynnikiem wysoce wpływającym na motywację do nauki. Często jednak słuchacze przychodzą na zajęcia po to, by „wreszcie nauczyć się języka”, „zacząć mówić” albo „poznać te wszystkie czasy”. Niestety, choć są to bodźce, które wpływają na finalną decyzję o zapisie na kurs językowy, nie są celami jako takimi, a w przypadku naturalnego spadku motywacji podczas kursu, mogą nie być wystarczające, by słuchacz chciał kontynuować naukę. Jak temu zaradzić? Zanim przejdę do pewnej koncepcji, proponuję następujące ćwiczenie na początek kursu dla dorosłych słuchaczy, starszych nastolatków lub grup egzaminacyjnych:
- Rozdajemy słuchaczom kartki i koperty.
- Prosimy ich, by wyobrazili sobie, jak będą się czuli po semestrze nauki (Uwaga! dobrze, by słuchacze napisali o swoich odczuciach związanych z nabytymi nowymi umiejętnościami z zakresu języka).
- Następnie uczestnicy kursu pakują kartki w koperty i podpisują imieniem i nazwiskiem, a nauczyciel zbiera koperty. Na tym etapie słuchacze wiedzą już po co się uczą. Wie to również nauczyciel, co może ułatwić organizację kursu.
- Po semestrze (optymalnie, choć można wyznaczyć słuchaczom inny czas), oddajemy słuchaczom koperty i prosimy ich o autorefleksję.
Pytania pomocnicze – czy ich odczucia są zbliżone do tych, które napisali? Jeśli tak, a także jeśli nie to dlaczego? Co mogłam / mogłem zrobić lepiej, by poczuć się tak, jak sobie wyobrażałem?
Na kolejny czas (semestr) powtarzamy ćwiczenie zachęcając uczestników kursu, by napisali dodatkowo konkretne postanowienia odnośnie nauki języka. Zwracamy uwagę, by postanowienia były przygotowane zgodnie z koncepcją SMART lub GROW.
SMART, czyli:
- Specific (konkretny) – ich zrozumienie nie powinno stanowić problemu nawet dla osób postronnych
- Measurable (mierzalne) – poziom ich realizacji musi być możliwy do weryfikacji
- Achievable (osiągalne) – cele, nawet te ambitne, muszą trzymać się ram osiągalności, tak by z upływem czasu wydawały się coraz bardziej „na wyciągnięcie ręki”
- Relevant (istotne) – cel powinien być ważnym krokiem naprzód
- Time-bound (osadzone w czasie / terminowe) – horyzont czasowy musi być jasno zdefiniowany
GROW, czyli:
- Goal (cel) – nadanie sensu / celowości naszym działaniom
- Reality (rzeczywistość) – przeprowadzenie diagnozy, zbadanie aktualnie panującej sytuacji
- Options (opcje) – możliwe sposoby osiągnięcia celu, strategie lub plany działania
- Will / Way Forward (wola) – co, kiedy i przez kogo ma być zrobione.
Do mnie bardziej przemawia model GROW, gdyż wskazuje na kolejność, w jakiej warto rozpatrywać dany problem. Praktyczne zastosowanie tego podejścia polega na tym, że na każdym z etapów zadaje się pytania.
- Cel. Pytania,
które służą jego określeniu:
- czego pragnę, czego chcę?
- po czym poznam, że to osiągnąłem?
- jak będę się czuł, gdy osiągnę cel?
- kiedy chce osiągnąć cel?
- Rzeczywistość.
Pytania,
które służą do badania rzeczywistości:
- Jaka jest obecna sytuacja?
- Co czuję?
- Jakie czynniki wpłynęły podjęcie dotychczasowej decyzji?
- Jakie mechanizmy wpłynęły na obecną sytuację?
- Opcje. Pytania,
które odkrywają możliwości:
- Jakie mam możliwości, by osiągnąć cel?
- Gdybym dysponował nieograniczonymi zasobami, to, co mógłbym jeszcze zrobić?
- Wola. Pytania,
które możesz zadać:
- Co zamierzam zrobić?
- Kiedy to zrobię?
- Jakie przeszkody mogę napotkać na swojej drodze?
- Jak mogę poradzić sobie z tymi przeszkodami?
- Kto powinien zostać powiadomiony o planowanych działaniach?
Patrząc na powyższe (cele i postanowienia) zasadne jest skojarzenie z planowaniem funkcjonowania kursu w oparciu o tzw. OKR-y, czyli przez umiejętnie sformułowane cele (Objectives) i ich kluczowe rezultaty (Key Results). O ile cel jest czymś, co wyznacza kierunek, ale niekoniecznie musi być osiągalny w najbliższym horyzoncie czasowym, o tyle nasze postanowienia pełnią rolę Kluczowych Rezultatów odpowiadając na pytanie o to w jaki sposób postawiony cel zostanie osiągnięty. Kluczowe rezultaty (postanowienia) nie powinny być zbyt górnolotne. Z doświadczenia wiem, że czasem wystarczą „przyziemne” zadania, których wykonanie możliwe jest w najbliższych kilku tygodniach.
Indywidualne cele i postanowienia powinny wychodzić od poszczególnych uczestników. Nie należy ich narzucać z góry. Oczywiście może zdarzyć się tak, że kursanci będą wymagać bardzo wielu instrukcji i wsparcia w przygotowaniu celów i kluczowych rezultatów. Nie zmienia to jednak faktu, że cele i postanowienia zrodzone z intencji uczestnika kursu stanowią lepsze odzwierciedlenie jego potrzeb, dając tym samym większe szanse na utrzymanie motywacji podczas ich realizacji.
